Start januari 2025

Roaring twenties: De uitbundige jaren twintig in kunst en cultuur

De jaren twintig van de vorige eeuw waren een roerige tijd. Amerika was uitgegroeid tot een wereldmacht en kende een grote bloeiperiode die leidde tot een ongekend optimisme en een daaruit voortkomende extravagante levensstijl. Deze cultuur waaide in de Roaring twenties ook over naar het door de gruwelen van de Eerste Wereldoorlog zwaar getroffen Europa.

Tijdens deze uitbundige periode werd er gebroken met de maatschappelijke conventies van voor de oorlog. De Flapper-girls maakten furore met hun opvallende kortgeknipte haren en uitdagende rokken tot boven de knie. In de eerste les kijken we naar de spectaculaire vernieuwingen in de mode met de kleurrijke stoffen ontworpen door Sonia Delaunay en de draagbare mode door de beroemde Coco Chanel gecreëerd voor de eigentijdse actieve vrouw.  Concurrente EIsa Schiaparelli opende in 1927 haar winkel voor sportkleding in Parijs en werkte enkele jaren later samen met de meester van het surrealisme Salvador Dalí aan spectaculaire ontwerpen als de oogstrelende kreeftenjurk.

Nieuwe gebouwen verrezen in de elegante en kleurrijke Art Deco-stijl met invloeden vanuit het kubisme en de technologie. In de tweede les bekijken we deze eclectische stroming waarbinnen naast architectuur ook de toegepaste kunsten een belangrijke rol spelen zoals sieraden- en meubelontwerpen. Ook de kleurrijk gestileerde schilderkunst van Tamara de Lempicka maakte binnen de Art Deco furore.  

Voor de architectuur en de kunsten was ook de oprichting van Bauhaus in 1919 van groot belang. In de derde les gaan we in op de invloed van dit opleidingsinstituut voor beeldende kunstenaars, ambachtslieden en architecten. Ambachtelijkheid en functionaliteit stonden hier zeer hoog in het vaandel en zouden leiden tot efficiënte, elegante meubelstukken en gebruiksvoorwerpen in de typische Bauhausstijl.

Ondanks alle optimisme en het vooruitgangsdenken was de echo van de Eerste Wereldoorlog toch nog duidelijk voelbaar in de cultuur. Het aanwezige rationalisme werd belachelijk gemaakt door de kunstenaars van het Dadaïsme, die zich uitten in absurdistische kunst, poëzie en cabaret. Hiermee legden zij ook de basis voor één van de andere grote kunststromingen van de jaren twintig: het surrealisme. Een stroming die de bewustzijnstoestand van de droom centraal stelde en vooral aansluiting vond in de wereld van de schilderkunst, fotografie en literatuur. Deze genoemde anti-rationele stromingen staan centraal in de vierde les.

We eindigen de tijdreis naar de Roaring twenties met de Nieuwe Zakelijkheid, de artistieke reactie op het expressionisme. Deze stroming  bracht belangrijke politiek bewogen kunstenaars voort als George Grosz en Otto Dix maar ook magisch realisten als Pyke Koch. Een grote inspiratiebron voor de kunstenaars was daarbij de filmwereld die uiteraard ook in deze laatste les aan bod zal komen.

Afbeelding: Robert Delaunay, Portrait de Mme Heim, 1926-1927, Centre Pompidou, Parijs