Rineke Dijkstra: een ode

In oktober 2017 werd Rineke Dijkstra onderscheiden met de Hasselblad Award, de meest prestigieuze prijs binnen de fotografie. Om deze bijzondere prestatie te vieren, eerde het Stedelijk Museum in Amsterdam Nederlands beroemdste fotografe en videokunstenaar met een bescheiden overzichtstentoonstelling van 21 foto's en 4 videowerken. Bijzonder aan de tentoonstelling, die een goede dwarsdoorsnede van het oeuvre van Dijkstra liet zien, was dat ook drie niet eerder in Nederland vertoonde werken werden geëxposeerd.  De video Marianna (The fairy doll) uit 2014 was het meest in het oog springende voorbeeld hiervan. Dit werk toont de zeer jonge Russische danseres Marianna terwijl zij onder begeleiding van een coach die buiten beeld blijft, oefent voor haar auditie voor de Vaganova Academie, de vooropleiding van het Russisch Ballet van St. Petersburg. Gaandeweg de video worden de inspanning maar ook de frustraties van Marianna steeds duidelijker. Ze bevindt zich aan de vooravond van een levensbepalende gebeurtenis. Wordt ze aangenomen aan de prestigieuze academie of niet? De weergave van dit soort bepalende gebeurtenissen is kenmerkend voor het oeuvre van Dijkstra. In de eveneens in het Stedelijk Museum getoonde portrettenreeks Julie,Tecla en Saskia zijn vrouwen met hun baby te zien vlak na de bevalling van hun eerste kindje, de uitputting nog zichtbaar op hun gezicht en lichaam en nog niet gewend aan hun nieuwe rol als moeder. Het portret Amy laat een typisch Brits pubermeisje zien. Ze oogt stoer maar is tegelijkertijd kwetsbaar en onzeker. Haar leeftijdsgenoten laten diezelfde houding zien in de video The Buzz Club, Liverpool, UK/ Mystery World, Zaandam, NL waar de jongeren dansend op een housebeat te zien zijn terwijl zij oefenen met sociaal groepsgedrag op de drempel naar volwassenheid. Het zijn dié momenten van verandering die Dijkstra intrigeren en daarmee ook de bewonderaars van haar werk.

Afbeelding: Videostill Rineke Dijkstra, Marianna (The fairy doll), 2014